مجموعه نمونه سوال درس قرآن و خاور شناسان
شامل 12 دوره نمونه سوال به همراه پاسخنامه
قرآن و خاور شناسان
کد درس: ۱۲۲۰۱۹۷
مناسب برای مرور سوالات و آمادگی برای آزمون
قرآن و خاورشناسان؛ نگاهی تحلیلی به مواجهه شرق و غرب با کتاب آسمانی اسلام
درس «قرآن و خاورشناسان» یکی از مباحث مهم و کاربردی در رشته‌های الهیات، علوم قرآن و حدیث، و گاهی فلسفه و ادیان تطبیقی در دانشگاه‌های ایران است. هدف این درس، آشنایی دانشجویان با دیدگاه‌ها، انگیزه‌ها و روش‌های خاورشناسان (Orientalists) در مطالعه و تفسیر قرآن کریم است. بسیاری از دانشجویان در آغاز با این پرسش روبه‌رو می‌شوند که چرا بررسی دیدگاه‌های غربیان درباره قرآن اهمیت دارد؟ پاسخ این است که درک نگاه خاورشناسان به قرآن، نه‌تنها ما را با چالش‌های علمی و فکری جدید آشنا می‌کند، بلکه قدرت تحلیل انتقادی در حوزه علوم قرآنی را نیز افزایش می‌دهد.
خاورشناسی و مطالعات قرآنی در غرب از کجا آغاز شد؟
ریشه مطالعات خاورشناسی به قرون وسطی بازمی‌گردد، زمانی که اروپاییان برای شناخت جهان اسلام و زبان عربی به انگیزه‌های دینی، سیاسی و علمی روی آوردند. اما خاورشناسی نوین، از قرن نوزدهم میلادی با رویکردی علمی‌تر شکل گرفت. در این دوره، پژوهشگرانی مانند نولدکه، گلدزیهر، ریچارد بل و آرتور جفری با استفاده از روش‌های تاریخی و زبان‌شناختی، قرآن را بررسی کردند. آنان سعی داشتند منشأ وحی، ساختار زبان قرآن و سیر تاریخی جمع‌آوری آن را تحلیل کنند.
در نگاه بسیاری از این محققان، قرآن صرفاً متنی دینی نبود، بلکه اثری فرهنگی و تاریخی تلقی می‌شد. همین رویکرد باعث شد برخی از نتایج مطالعات آنان از منظر مسلمانان، جانبدارانه یا حتی تحریف‌شده به نظر برسد. شناخت این دیدگاه‌ها به دانشجویان کمک می‌کند تا در برابر برداشت‌های نادرست یا ناقص از قرآن، پاسخ علمی و منطقی ارائه دهند.
اهداف و ضرورت درس قرآن و خاورشناسان در دانشگاه‌های ایران
این درس با هدف ارتقای فهم انتقادی از مطالعات غربی درباره قرآن طراحی شده است. دانشجویان با مطالعه منابع خاورشناسی، یاد می‌گیرند که چگونه هر نظریه را بر اساس معیارهای علمی و تفسیری نقد کنند. همچنین، با آشنایی با روش‌های پژوهش در غرب، می‌توانند از نقاط قوت آنها در مطالعات قرآنی اسلامی بهره بگیرند.
یکی از نیازهای اصلی دانشجویان در این درس، شناخت تمایز میان نگاه الهیاتی مسلمانان و نگاه سکولار خاورشناسان است. خاورشناسان قرآن را بیشتر به‌عنوان متنی انسانی و تاریخی بررسی می‌کنند، در حالی که در مطالعات اسلامی، قرآن کلام وحی و حقیقتی فراتر از زمان و مکان محسوب می‌شود. فهم این تفاوت دیدگاه‌ها، کلید اصلی درک عمق این درس است.
منابع، مباحث کلیدی و مهارت‌های مورد انتظار دانشجو
در این واحد درسی معمولاً آثار پژوهشگران معروف خاورشناس مانند نولدکه («تاریخ قرآن»)، گلدزیهر («مطالعات اسلامی»)، و آرتور جفری («واژه‌های بیگانه در قرآن») بررسی می‌شود. استادان همچنین به نقدهای دانشمندان مسلمان بر آثار آنان، مانند محمد حمیدالله، مصطفی صادق رافعی، و سید حسین نصر نیز می‌پردازند.
در پایان ترم، انتظار می‌رود دانشجو بتواند:
خاستگاه تاریخی مطالعات قرآنی در غرب را تحلیل کند.
انگیزه‌های دینی، استعماری یا علمی خاورشناسان را بشناسد.
دیدگاه‌های آنان را از منظر روش‌شناسی و محتوا نقد نماید.
به درک مقایسه‌ای میان روش‌های تفسیری اسلامی و غربی برسد.